Martin Jonaš

Martin Jonaš spada među najistaknutije ličnosti svetskog naivnog slikarstva. Rođen je 1924. godine u Kovačici, gde je završio osnovnu školu i proveo čitav svoj radni i životni vek, najvećim delom kao poljoprivrednik i umetnik. Bio je vodeća ličnost kovačičkog naivnog slikarstva i jedan od osnivača Galerije naivne umetnosti u Kovačici. Počeo je da slika u dvadesetprvoj godini i prvi put je izlagao u Kovačici. Tokom svog plodnog i aktivnog umetničkog rada, izlagao je na više od 450 samostalnih i kolektivnih izložbi. Bio je dobitnik visokih međunarodnih umetničkih priznanja i primio ključeve nekoliko evropskih gradova. Pored Salvadora Dalija i Renata Gatusa dobitnik je zlatne medalje na velikoj međunarodnoj izložbi crteža u Italiji, 1978. godine.

Sve je počelo još kada sam bio mali dečak, stalno sam se sakrivao ispod očevog velikog stola. U porodičnoj kući slušao sam razgovore o teškom radu, video glad i lošu žetvu – ali  sam mnogo naučio i o značaju sreće. Bila je to moja škola (...) dobro se sećam tih teških dlanova, kako vise ispod stola i odmaraju. Vidim ih i dan-danas i stalno ih slikam.

Kuća Martina Jonaša je svojevrstan dokument o životu ovog umetnika – zidovi sobe, u kojoj je slikao prekrivene su fotografijama, medaljama i diplomama. Police prepune stručne literature, fascikle sa obimnom korespodencijom, časopisi i novine iz celog sveta sa reportažama o umetniku - dragocen arhiv članaka i fotografija. Tu je i zbirka slika, istorijskih dokumenata, knjiga i starih periodičnih izdanja vezanih za istoriju slovačke zajednice u Vojvodini. Izvanredna je i zbirka Jonašovih slika u Galeriji naivne umetnosti u Kovačici.

Jasno, bez suvišnih detalja, na svojim slikama želim da prikažem da su dva i dva četiri. Kakvi  su zapravo život i rad, ljubav i smrt, radost i bol.... Koristim skraćenice, preskačem sve ono nebitno. Platno odnosno crtež mora da odiše jednostavnošću likovnog izraza čak i onih najsloženijih pojava i situacija.

Jonaš je svojom umetničkom filozofijom i snagom svoje specifične i bogate slikarske imaginacije izgradio jedinstven stil i van granica naivne umetnosti. Glavni motivi na njegovim slikama su ljudi, seljaci sa velikim radničkim rukama i teškim nogama, sa malom groteskno izgledajućom glavom, u scenografiji sa slovačkim kućicama i poljima. To je svojevrsno Jonašovo predstavljanje suštine života. Karakteristična hronika teškog seljačkog života oslikana ličnim životnim iskustvima samog autora.

Martin Jonaš preminuo je 1996. godine u Kovačici, gde je i sahranjen na mesnom groblju. Te iste godine, uz podršku Matice slovačke, u njegovu čast otkrivena je spomen ploča na njegovoj kući.