Pavel Čanji

Pavel Čanji je rođen 19. juna 1953. godine u Kačarevu u učiteljskoj porodici. Likovni talenat je nasledio od svog oca Pavla. Završio je gimnaziju u Bačkom Petrovcu 1972. godine a dve godine kasnije, svoje školovanje je nastavio na Akademiji likovnih umetnosti u Novom Sadu kod profesora Halila Tikveša. Te iste godine imao je i svoju prvu zajedničku izložbu na Likovnom salonu „Srem 74“ u Sremskoj Mitrovici.

Godine 1980. realizovao je svoju prvu samostalnu izložbu u Splitu. Svoje umetničko usavršavanje je nastavio na Fakultetu likovnih umetnosti u Beogradu kod profesora Marka Krsmanovića. Za vreme studija organizovao je dve samostalne izložbe u Novom Sadu i Gložanu i dobitnik je nekoliko nagrada: Nagrade Galerije Lazara Vozarevića 1978. godine, Nagrade likovnog salona u Sremskoj Mitrovici (1979., 1980. i 1982. god.) i Nagrade Galerije Grafički kolektiv u Beogradu (1981. godine).

U ovom periodu Čanji otkriva potčinjeni potencijal umetničkog izraza motiva, kao što su krovovi i crepovi, koji postaju zaštitni znak njegovog grafičkog stvaralaštva.

Kasnije svoja likovno-estetska iskustva, koja mu je omogućila linija, primenjuje u pronalaženju linearnih struktura plafona i popločanog puta. Na osnovu iskustva, iz racionalno-konstruktivnog pristupa temi, stvara grafičke prizore sa urbanom i seoskom arhitektonskom tematikom.

Foto arhiv: Vladimir Valenćik

Na sedmoj samostalnoj izložbi u Novom Sadu 1989. godine, Pavel Čanji je prezentovao čitavo svoje  umetničko stvaralaštvo počev od jednostavnih monohromatskih formi ka složenijim, kompleksnijim likovnim temama, figuralnim odnosima i eksterijerima. U ovom periodu se njegovo stvaralaštvo približava slikarstvu. Boje postaju nosioci likovnih vrednosti. Monohromatizam grafičkih listova sa motivima crepova zamenio je polihromatizam a mnoštvo boja prevagnulo je nad crnom bojom iz prethodnog stvaralačkog perioda. Jedinstveno lirsko raspoloženje ovih Čanjijevih grafika u stvari bez boje ne bi moglo ni da postoji.

U svom umetničkom radu Čanji samo godinu kasnije počinje da sintetiše stečena iskustva. Godine 1987. na grafičkim listovima "Izlet", "Emancipacija" i "Susret" iskazuje interesovanje za alegorijske teme, napušta boje i više pažnje posvećuje vrednostima linije. Povećana naracija, uključivanje fantazije i imaginacije u stvaralački proces posledica su naglašenog poetsko-meditativnog tona, koji je prisutan u grafičkom stvaralaštvu Pavla Čanjija i u sadašnjosti.

Do potpune sinteze Čanjijevih stvaralačkih iskustava dolazi 1989. godine prilikom realizacije ciklusa grafičkih listova „Granica“, gde traži povratak ka polihromatizmu, odnosno bojama. Čanji je u ovom ciklusu pokušao da na likovno-alegorijski način demistifikuje i detabuizira erotiku.

U utvrđenom likovno-estetskom konceptu je istrajao i prilikom stvaranja ciklusa grafika pod nazivom „Gvozdene ptice“ iz 1991. godine. Ovim gvozdenim pticama je moguće zaviriti u unutrašnjost, gde se nalazi složen užasavajući mehanizam mašine. U ovom ciklusu ponovo otkrivamo osnovnu karakteristiku Čanjijevog novijeg umetničkog stvaralaštva, koja se reflektuje u fantastičnosti pojava i stvaranju neobičnih povezanosti.

Foto arhiv: Vladimir Valenćik

Od 1994. godine, Pavel Čanji počinje da stvara novi ciklus grafičkih listova, u kojem relativizuje konačan oblik otiska pojedinih grafičkih listova. Pojedini grafički listovi ovog ciklusa sačinjeni su od otisaka brojnih okruglih oblika, podsećajući na stari kovani novac različitog sadržaja: od starih simbola, autocitacija ranijih Čanjijevih grafika pa sve do citacija savremene svetske masovne kulture. Čanjijev grafički pseudo-kovani novac na grafičkom listu oblikuje razne strukture, zapaža se kvalitativno novi povratak iskustvima iz autorovog prvog stvaralačkog razdoblja. Na osnovu citacija starih kultura i autocitacija detalja možemo konstatovati primenu postmodernističkih umetničkih postupaka.

U drugoj polovini devedesetih godina Čanji po drugi put samostalno izlaže u Slovačkoj. U ovom periodu ostaje veran tehnici dubinske štampe. Izrađuje brojne grafike manjih dimenzija, te ih kombinuje na zajedničkom grafičkom listu. Kombinacije grafičkih minijatura su uglavnom neponovljive. Ova novina njegovog umetničkog stvaralaštva u grafičkom ciklusu "Orbis Pictus" svedoči o negovanju metanivoa autorovog odnosa prema grafičkom mediju. Bogata meditativna naracija na nivou samostalnog grafičkog lista sada predstavlja samo jedan od segmenata za estetsku procenu.

Na samostalnoj izložbi u Kulturnom centru u Novom Sadu koristio je svoje grafičke listove kao materijal za kolaž i umetničke objekte. Na 6. bijenalu slovačkih likovnih umetnika u Petrovcu takođe je koristio svoje grafičke listove kao materijal za umetničku zidnu instalaciju, u čemu su vidljivi novi postupci postmodernističkog izražavanja i slojevitost mogućih ravni estetske recepcije Čanjijevog umetničkog stvaralaštva.

Foto arhiv: Vladimir Valenćik