Mesečnik za književnost i kulturu Novi život

Mesečnik za književnost i kulturu Novi život od svog nastanka sadrži, resp. oslikava značajne segmente društvenog i kulturnog života Slovaka koji žive na Donjoj zemlji. Novi život kao književni časopis je značajan činilac u istoriji novinarstva i književnosti vojvođanskih Slovaka. Njegov nastanak je bio usko vezan za situaciju u tadašnjem društvu. Period od 1928. – 1932. godine je bio obeležen velikom privrednom krizom, nakon čega je usledilo oživljavanje društvenog života ovdašnjih Slovaka. I uprkos tome što je želja za osnivanjem književnog i kulturnog časopisa postojala i ranije, prvi konkretni uslovi za izdavanje ovog štampanog medija stvoreni su nakon osnivanja Matice slovačke u Jugoslaviji, 15. avgusta 1932. u Bačkom Petrovcu. Već na početku svoje delatnosti Matica je imala više stotina članova a svoj rad je proširila i u pojedina slovačka mesta, gde su nastali njeni mesni odbori. Tada je nastala ideja da se poveća i izdavačka delatnost. Tako je 27. aprila 1933. godine izašao prvi broj časopisa Naš život koji je imao ukupno deset godišta. Prvih osam je izlazilo kvartalno, čemu je doprinela teška finansijska situacija, pri čemu je godišnje objavljeno četiri toma (treći je sadržao dva broja). U poslednjem godištu časopisa koji je izdat pre rata, publikovano je četri toma, drugi broj je sadržao izveštaj Matice slovačke u Jugoslaviji. Usled ratnog stanja izdavačka delatnost je smanjena, a prvi broj u posleratnom periodu izašao je 1946 godine. Sobzirom na brojne neprilike u državi, mnogi planovi nisu mogli da se realizuju. 1947. godine je izašlo šest brojeva časopisa u jednom tomu. U periodu od 1933. – 1938. glavni i odgovorni urednik časopisa bio je eminentni slovački pisac Jan Čajak, zahvaljujući kojem je časopis i počeo da se publikuje. J. Čajak je imao viziju da u književni i literarni život Slovaka uključuje prvenstveno mlade ljude, u čemu su istrajali i njegovi naslednici.

Na prvoj osnivačkoj skupštini odbora za Slovake Saveza kulturno – prosvetnih društava Vojvodine, koja je održana 18. jula 1948. godine, jedna od glavnih tačaka bilo je upravo izdavanje časopisa. Nova koncepcija časopisa donela je i novo ime: Novi život – časopis za književnost i kulturu. Književno izdavački pododbor na čelu sa predsednikom Zlatkom Klaćikom, koji je kasnije izabran za odgovornog urednika, bio je odgovoran za pripremu i izdavanje časopisa. Predloženo je da časopis bude mesečnik, međutim predlog nije odobren, a časopis nije bio publikovan sve do 1949. godine kada je došlo do izmene glavnog urednika. Martin Toman odgovorni urednik nedeljnika „Hlas ľudu“ izabran je i za odgovornog urednika časopisa Novi život. Prvi broj pod njegovom nadležnošću izlazi u aprilu 1949. godine. Pošto stručna javnost nije bila zadovoljna sa kvalitetom časopisa, predlaže se da se ponovo izmene članovi redakcije. Za urednika je izabran Juraj Spevak. Redakcija je već u prvom godištu odredila formu i sadržaj časopisa a njihov osnovni cilj je bio da angažuju ljude koji se bave književnim stvaralaštvom. U časopisu su počela da izlaze i prevedena dela mnogih srpskih, rumunskih, rusinskih, čeških, makedonskih, mađarskih, slovenačkih, albanskih, italijanskih i bugarskih autora. Pre ulaska časopisa u trideseto godište, njegov glavni i odgovorni urednik Mihal Harpanj napisao je sledeće „...trideset godina Novog života nije samo nekoliko tomova izloženih na policama – pre svega to je znak književne i kulturne sredine, koja istrajava... od svog nastanka, odnosno od 1949. godine bio je časopis mladih generacija (druge, starije pisce tada nismo ni imali)... a ne postoji ni jedan pisac iz redova jugoslovenskih Slovaka koji svoja dela nije publikovao na stranicama Novog života... Novi život je bio ne samo književni časopis, znao je da prikaže i najrazličitija dešavanja u kulturi i uopšte u društvenom životu. Ne treba naglašavati, da Novi život nije samo književni i kulturni časopis slovačke manjine u Jugoslaviji. Verovatno ne postoji ni jedan broj časopisa u kojem nije objavljen prevod književnih dela, ili informacija o događajima iz kulture drugih naroda i narodnosti.“

Časopis Novi život od 1972. godine počinje da izlazi svakog drugog meseca. Svojim sadržajem prikazuje razvoj književne delatnosti mnogih narodnosti. Prevodilačka delatnost je obimna a najčešće se u ovoj ulozi javljaju imena Pavel Mučaji, Jan Labat, Mihal Babinka, Juraj Tušjak, Vićazoslav Hronjec i dr. Časopis Novi život  je odigrao važnu ulogu i u očuvanju slovačkoj jezika u Jugoslaviji, što možemo videti i na osnovu reči lingviste Danjela Dudoka: „Kako je Novi život bio značajan književni, kulturni i naučni časopis Slovaka u Vojvodini a ujedno i škola za mlade autore početnike, tako je bio i časopis značajan za očuvanje slovačkog jezika. Mnogo truda uloženo je u pronalaženje i objavljivanje kvalitetnih tekstova, ali i književnih radova iz Slovačke i radova iz jugoslovenske svetske književnosti. Slično tome, velika pažnja posvećena je i čuvanju i razvijanju slovačkog jezika.“

Časopis Novi život imao je nekoliko urednika: Martin Toman (1949.), Juraj Spevak (1949. – 1953.), Jan Kmeć (1954. – 1966.), Juraj Spevak (1967. – 1973.), Mihal Harpanj (1974. – 1981.), Vićazoslav Hronjec (1982. – 1989.), Miroslav Dudok (1990. – 1993.), Mihal Đuga (1994. – 1997.), Vićazoslav Hronjec (1998. – 2004.), Tomaš Čelovski (2005.).

Danas funkciju glavnog i odgovornog urednika obavlja Adam Svetljik, dok su članovi redakcije Ladislav Čanji, Zuzana Čižik, Vladislava Fekete, Katarina Hric, Martin Prebudila, Marina Šimakova Spevakova, Zuzana Tirova i Vladimir Valenćik. Mesečnik Novi život je dobitnik nekoliko nagrada: Nagrade Reda bratstva i jedinstva sa srebrnim vencem (1981.), Medalje Andreja Hlinke (1992.) i Nagrade Književnog informativnog centra iz Bratislave (1999.).