Muzička tela

Migrirajući na tzv. Donju zemlju, Slovaci su pre više od 260. godina sa sobom doneli i muzičke instrumente iz starog zavičaja. Pretežno su to bili signalizacioni ili aerofonski muzički instrumenti, razne svirale i frule koje su izrađivali sami. U pomenute instrumente spadaju i gajde. Na gajdama se obično sviralo na zabavama, svadbama, prelima i ostalim društvenim događajima, a beleži se i upotreba muzičkog instrumenta - citre.

Što se tiče muzičkih trupa u prošlosti (početak 20. veka), najpre su ih sačinjavali muzičari koji su svirali frule i citre a kasnije se priključuje i violina. Citra je bila poznata skoro u svim vojvođanskim selima kao domaći narodni muzički instrument, uz koji se omladina zabavljala. Bio je to instrument za ples, kako navodi Juraj Ferik u publikaciji „Tradicionalna kultura Slovaka u Vojvodini.“

Početkom 20. veka  procvat doživljavaju gudački ansambli ili muzika u kojoj dominira cimbal. U to vreme su muzičari svirali na osnovu sluha a poznavaoci  nota su bili samo primaši. Posle prvog svetskog rata omiljena postaje duvačka muzika koju danas neguju uglavnom vatrogasna društava.

Kada je reč o gudačkim i duvačkim sastavima njih čine  instrumenti: violina, violončelo, kasnije viola, klarinet i cimbal. Kao takvi, muziku izvode na raznim društvenim događajima kao što su svadbe, zabave, godišnje proslave. U drugoj polovini 20. veka sve veću popularnost dobija akordeon (harmonika), najpre kao solo instrument a kasnije kao deo gudačkog orkestra.

Sastave gudačkih instrumenata danas srećemo još samo u Kovačici a gudačka tradicija opstaje i zahvaljujući porodici Njemček, poznatoj po proizvodnji gudačkih instrumenata. Izvestan udeo ima i škola narodne muzike sa gudačkim instrumentima,  jedina te  vrste kod nas.

Pod uticajem naroda koji žive na ovom području, nastala je i asimilacija muzičkih sastava, o čemu svedoče muzičke grupe i orkestri atipični za slovačku narodnu muziku.

Interesantnom pojavom,smatraju se tamburaški orkestri, koji i danas postoje u nekim selima Srema i Banata. Tamburaški orkestri su zamenili gudačke instrumente krajem 30. godina  20. veka. Tipične grupe ovog instrumentalnog sastava su bile sledeće: prim, bas prim, tamburaška kontra i kontrabas.

60. godina se ovakvom instrumentalnom sastavu u Aradcu priključio i akordeon sa dirkama. Ovakvi sastavi su svirali prilikom raznih događaja u selu, uglavnom na svadbama. Paralelno sa pojavom gudačkih muzika u Aradcu, beležimo i pojavu dijatonske harmonike na kojoj su svirale, a još i danas sviraju isključivo žene. U prošlosti je žena na dijatonskoj harmonici (zvanoj meške) pratila sve porodične proslave.

Na našim prostorima je vrlo malo proizvođača muzičkih istrumenata, naročito violina. Među takve majstore se ubraja porodica Njemček iz Kovačice, po svojim instrumentima poznata i van granica naše zemlje.  O izvanrednom kvalitetu proizvedenih instrumenata najviše svedoči priznanje Univerziteta u Oksfordu, koje je Jana Njemčeka uvrstilo u enciklopediju „2000 značajnih ličnosti u 20. veku.“  U Slovačkoj republici je dobio visoko priznanje za osnivanje violinske tradicije u Slovačkoj. U sadašnjosti je smer za proizvodnju gudačkih instrumenata u Srednjoj industrijskoj školi Drvarskoj  u Zvolenu jedini ove vrste.