KOVAČICA / Udruženje slovačkih žena u Kovačici

Društvo slovačkih žena u Kovačici osnovano je na generalnoj skupštini 16. jula 1920. godine. Inicijatorka i predsednica ove skupštine Elena Petrikovič ukazala je na narodno-vaspitnu ulogu društva, da bi i Slovakinje mogle da stanu u isti red sa obrazovanim evropskim ženama.

Članice Društva, Marija Šuster u Pivnici i Marjena Čaplovič u Kovačici organizovale su kurs veza za seoske devojke a pomoć su tražile od „Živene“ i od Saveza čeških žena. 1921. godine u Novom Sadu počelo je sa radom Centralno društvo čehoslovačkih žena u Kraljevini SHS. Društvo je imalo više od 350 članica, u Kovačici 80.

U periodu kada je na čelu kovačičkih žena bila predsednica Marjena Čaplovič, društvo dobija crkveno-religijski karakter. Žene su se redovno sastajale i na poselima vezle. Osim toga materijalno su pomagale sirotište u Kovačici. 1929. godine, da bi pružile pomoć deci u slovačkom sirotištu pripremile su pozorišnu predstavu „Prosidba“ od Elene Karlovski. 1930. godine da bi potpomogle Crveni krst, igrale su u pozorišnoj predstavi „Protiv tuberkuloze“. Elena Karlovski, kao nova predsednica (1930) trudila se da održi i pokrene društveni život, da sredi biblioteku i socijalnu aktivnost u sirotištu. Osim toga bila je aktivna u oblasti pozorišne umetnosti i narodnog vaspitanja.

U periodu 1940 – 1944 društvo prestaje sa radom. 1944. godine tri odvažne žene Zuzana Huravik, Zuzana Dudok i Oljga Jovanović-Klara opet organizuju kovačičke žene, da predu, šiju i štrikaju za borce za slobodu. U ovom periodu je vredan pažnje njihov propagandni rad. Društvo slovačkih žena u Kovačici je bilo član Saveza žena u Jugoslaviji i učestvovalo je na svim ženskim sednicama i kongresima.

U 50. i 60. godinama organizovane su čajanke prilikom obeležavanja 8. marta, kursevi šivenja za devojke u saradnji sa Bagatom iz Zrenjanina, takmičenja u vezu, akcije farbanja i slično.

U 70. i 80. godinama takođe su se organizovale tradicionalne manifestacije, od kojih su prednjačile humanitarne akcije u Kovačici i okolini.

U 90. godinama osim postojećih tradicionalnih manifestacija počeo je da se organizuje i kulturno-umetnički program, u kom su sa pesmom, igrom i sličnim nastupima, kao i tombolom učestvovale članice ženskog društva. Ovi programi su se održavali u Sali Doma kulture „3. oktobar“ u Kovačici. U novembru 1995. godine u Društvo slovačkih žena dolazi gošća, kreatorka Milena Tanjug iz Beograda i predlaže saradnju – izložbu ručnih radova u Beogradu. Već u decembru 1995. godine Kovačičanke izlažu svoje ručne radove – vez, na raznim predmetima kao što su jastuci, pidžame, manji reklamni predmeti – suveniri u Presscentru Tanjug u Beogradu. Organizator je bila ministarka Margit Savović, koja je izložbu i otvorila.

Rukovodstvo društva je u februaru 1996. godine potpisalo ugovor sa ugostiteljskim preduzećem Banat, koje je ustupilo svoj prostor kovačičkim ženama za stalnu postavku ručnih radova. Osim mnogobrojnih izložbi, programa i manifestacija društvo je 1999. godine uspostavilo saradnju sa ženama iz Holandije i organizovalo književno veče.

Početkom 21. veka žene iz Kovačice nastavljaju sa svojom bogatom aktivnošću. 2001. godine predsednica je postala Ana Harmadi. Ove godine su 4 članice društva otišle na četiri dana u Holandiju, posle čega je Žensko društvo organizovalo izložbu ručnih radova u Narodopisnom muzeju u Kovačici, u okviru manifestacije Kovačički oktobar. Organizovana je i izložba u Novom Sadu pod nazivom „Kovačica u Novom Sadu“. Za novogodišnje praznike članice društva su napravile izložbu svojih radova u izlozima kovačičke Robne kuće i tom prilikom uspostavile saradnju sa radionicom za manekene Emilio Conti iz Pančeva. Sa ovom radionicom su imale zajednički nastup Revue modela trećeg milenijuma – milenijuma žene, ljubavi i dobre volje, u hotelu Hyat u Beogradu, kao i neke druge humanitarne akcije.

2002. godine na poziv jugoslovenskog ambasadora u Slovačkoj, Žensko društvo je predstavilo 200 godišnju Kovačicu na 1. baštenskoj svečanosti u Predsedničkoj palati u Bratislavi, koju je organizovao UNICEF. Žensko društvo je aktivno učestvovalo u organizaciji mnogobrojnih manifestacija povodom obeležavanja dvestogodišnjice od osnivanja Kovačice. Organizovalo je izložbu „Svadbena odeća dolnozemskih Slovaka“ u okviru SNS u Bačkom Petrovcu. Nešto kasnije je ova izložba kao i izložba „Etno soba“ bila prezentovana građanima Kovačice.

Od oktobra 2003. nova predsednica društva je Zuzana Hrk. Žensko društvo učestvuje u proslavi dvestogodišnjice osnivanja kovačičke osnovne škole, uzima učešće u mnogim izložbama, organizuje mnogobrojne izlete i humanitarne akcije, kojima pomaže deci bez roditeljskog staranja, vodi brigu o starim i bolesnim građanima, o starijim članicama ženskog društva, i ljudima, koje je zadesila elementarna nepogoda.

2005. godine Društvo žena organizuje tradicionalnu „Čajanku“ prilikom proslave 8. marta. Svečano otvaranje izložbe „Čar ručnih radova“ održava se u novim prostorijama, u vrtiću, gde su nekada bile dečije jasle. Izložbu je otvorila predsednica žena iz Holandije. Na 1. likovnoj koloniji za decu sa posebnim potrebama, žene su učesnicima pripremile tradicionalne slovačke kolače.

2006. godine su neke od članica društva gostovale u popularnoj slovačkoj emisiji „Dotyky“ u RTV Novi Sad, kao i u emisiji Znanje-imanje beogradske televizije, koja je snimana u Kovačici. Društvo žena je uzelo učešće na beogradskom sajmu u turističkoj prezentaciji opštine Kovačica, kao i na Etno festivalu hrane i muzike Vojvodine u Novom Sadu na Štrandu. U oktobru su dve članice bile prisutne kod osnivanja Asocijacije udruženja slovačkih žena u Kisaču.

Početkom 2007. organizovana je promocija CD „Spomenar“ i kataloga Zaštita kulturnog nasleđa kroz aktivnost Ženskog društva u Kovačici. Osim pomenutog, članice društva su uspešno realizovale i mnoge druge manifestacije kao npr.: Tradicionalna kovačička svadba, Zaveštanje predaka, Dečija svadba, Kovačička baštica, Navike i običaji mladih u prošlosti, Stari zanati, Banatsko zlato… 2008. godine na Dan žena svečano su otvorene nove prostorije Ženskog društva u Kovačici. U pitanju su prostorije osnovne škole, koje Društvo žena može da koristi sledećih 30 godina.

Poslednjih nekoliko godina, naročito od osnivanja lokalne turističke organizacije Društvo žena uspešno sarađuje sa ovom organizacijom kao i sa lokalnom samoupravom u oblasti razvoja turizma. U turističkoj ponudi Kovačice nalazi se i poseta stalne postavke u prostorijama Društva kovačičkih žena, gde posetioci mogu da vide tradicionalnu slovačku nošnju, deo miraza Slovakinja, razne etno predmete koji govore o običajima, tradiciji i načinu života Slovaka s početka 20. veka.

O trenutnoj situaciji u društvu predsednica Zuzana Hrk ističe da u procesu opšte globalizacije, Žensko društvo sve manje nalazi prostora za delovanje u korist svog naroda. Svoju aktivnost žene svode na organizaciju izložbi i realizaciju manifestacija, ili projekata na osnovu kojih mladim generacijama ostavljaju u amanet bogatstvo i lepotu prošlih vremena, …sa jedinim ciljem, da se sačuvaju od zaborava.